Titel: In de schaduw van de zon
Kunstenaar: Narges Mohammadi
Foto: Lizzy Zaanen
residency: 29 maart - 5 mei 2023
Iftar bij HMK vrijdag 21 april, 20:00-22:00 uur
opening: zaterdag 6 mei, 14:00-17:00 uur
met een rondetafelgesprek 14:00-15:00 uurtentoonstelling: 6 mei - 10 juni 2023
Voor haar project In de schaduw van de zon probeert Narges Mohammadi zowel letterlijk als figuurlijk de weg naar het graf van haar vader terug te vinden. Twintig jaar geleden werd hij in Hoorn begraven op een van de weinige begraafplaatsen met een islamitisch deel in Nederland. Met een grote installatie uitgevoerd in amberkleurig eetbaar glas reflecteert de kunstenaar op hoe mensen na hun overlijden doorleven in zoet gekleurde herinnering - door haar persoonlijke ervaringen met verlies en rouw laag voor laag af te pellen.
Zoet gekleurde herinnering
Toen Narges bij aanvang van haar residency bij HMK het graf van haar vader bezocht, besefte ze hoe wij boven het oppervlak van de aarde bewegen en de doden onder de aarde stil liggen. Ze zijn omgezet in onveranderlijke herinneringen die stilstaan in de tijd. “Daar waar ik grijze haren krijg, heeft mijn vader die nooit gekend.”
Een ui groeit precies boven dat oppervlak uit, totdat deze met wortels en al uit de aarde wordt getrokken en op een snijplank in de keuken terecht komen. Zodra het mes de ui snijdt biggelen de tranen over onze wangen - zoals een mes dat door ons verdriet snijdt zodra we de gedachten naar boven halen aan de geliefden die slechts in onze herinnering doorleven. Maar voor Narges werd het door de tijd en afstand van de begraafplaats steeds moeilijker om in tranen uit te barsten als ze dacht aan haar vader. Zo werd de ui het uitgelezen symbool van haar zoektocht, om laag voor laag bij haar verdriet te komen.
Foto: Lizzy Zaanen
De zes-meter hoge ui-vormige installatie smaakt hier niet scherp, maar zoet, net zoals de herinnering aan het moment dat ze als tienjarig meisje voor het eerst een zonnebril opzette en de wereld van een warme gloed werd voorzien. Narges probeert die vluchtige herinnering te grijpen en te verstillen door de installatie te maken van uitgehard suikerglas: zoete vloeibare siroop die stolt in harde, amberkleurige panelen. De manier waarop herinnering doorleeft komt op deze manier terug in zowel de vorm als het materiaal waarmee de kunstenaar heeft gewerkt. Narges nodigt je uit om plaats te nemen en te reflecteren op wat tijd, herinnering en sterven voor jou betekent.
Een levend kunstwerk
Het suikerglas ademt en beweegt mee met de luchtvochtigheid en temperatuur van diens omgeving. Enkele dagen na de installatie zal de buitenste schil voor een deel wit uitbleken en andere delen langzaam afpellen - zoals de buitenste laag van een ui die te lang aan de buitenlucht is blootgesteld. Langzaam bezwijkt het werk onder het gewicht van tijd en zwaartekracht - en wordt het terug geroepen naar de aarde waar het vandaan kwam. Gedurende de tentoonstelling zal de installatie volledig transformeren; een visuele toespeling naar het natuurlijke verval en de oncontroleerbare veranderlijkheid die eigen is aan de menselijke conditie.
Connectie met Hoorn
Tijdens haar residency probeerde Narges zowel letterlijk als figuurlijk de weg naar het graf van haar vader terug te vinden. Narges heeft nu niet alleen de weg naar de begraafplaats gevonden, maar ook verbindingen gemaakt met Hoorn en haar inwoners. Voor de productie van de installatie heeft ze mensen uit de islamitische gemeenschap in Hoorn uitgenodigd om haar te helpen met de vervaardigen van de suikerglaspanelen. Samenwerking fungeert hier als de basis waarop een ontmoeting en gesprek rondom iets zo levensbeschouwelijk als de dood kan plaatsvinden, alsook een manier om mensen met vergelijkbare ervaringen van verlies samen te brengen. Door zich te verbinden aan een divers netwerk van de Hoornse moskeeën, gemeenschappen en de islamitische begraafplaats creëert Narges een nieuwe verbintenis voor zichzelf aan Hoorn; de stad die al twintig jaar het lichaam van haar vader huisvest.
Eeuwige grafrust
Tijdens haar residency ontstond er een verbazing over het gebrek aan wetgeving en informatie rondom eeuwig grafrecht. In Nederland worden grafrechten namelijk iedere tien tot dertig jaar vernieuwd en voldoen daarom niet aan de één van de belangrijke islamitische voorwaarden: eeuwige grafrust en de garantie dat je graf in de verre toekomst niet zal worden geruimd. Daarom zocht ze contact met lokale gemeenteraadsleden, verschillende imams en andere specialisten op het gebied van begrafenisrituelen en grafrecht. Narges vraagt aandacht voor het gesprek rondom eeuwigheid, vergankelijkheid van herinneringen en het overgaan van een lichaam naar de dood.
Foto: Lizzy Zaanen
Narges Mohammadi (Den Haag) is kunstenaar, programmamaker en DJ. Ze studeerde in 2018 af met een BA in Moderne en Hedendaagse Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht en voltooide haar BA in Fine Arts aan de Koninklijke Academie van Kunsten Den Haag. Haar artistieke praktijk komt voort uit een positie van tussenheid - een ruimte ingebed binnen gescheiden culturele geschiedenissen. Ze maakt werken die lang verloren herinneringen belichamen, die ze vervolgens vertaalt in grote installaties en sculpturen. Haar werken, bestaande uit eenvoudige en algemeen toegankelijke materialen, kunnen worden gekenmerkt door een spel met geuren, kleuren, symbolen en gewoonten van verschillende culturele erfgoederen.
Narges is van Afghaanse afkomst en is op jonge leeftijd met haar ouders naar Nederland gevlucht waar zij is opgegroeid in een AZC in Friesland. Voor haar project bij HMK neemt ze die persoonlijke geschiedenis, alsook het overlijden van haar vader in 2003, als vertrekpunt voor de productie van een nieuw grootschalig werk.
Foto: Io Sivertsen
Mede mogelijk gemaakt door: Mondriaanfonds, Gemeente Hoorn, Stichting Niemeijer Fonds, Stichting Stokroos.